به گزارش خبرنگار خبرگزاری «حوزه»، حجت‌الاسلام والمسلمین عبدالمجید معادی خواه بعدازظهر امروز در نشست علمی تاریخ شفاهی حوزه علمیه با موضوع اهمیت استثناء در تاریخ شفاهی که در سالن همایش انجمن‌های علمی حوزه علمیه قم برگزار شد گفت: آنچه درباره تاریخ شفاهی در کشور ما جا افتاده تاریخ شفاهی به سبک خاطره گویی است اما آنچه در غرب از تاریخ شفاهی نام‌برده می‌شود موضوع محور بودن است نه نقل خاطرات.
وی تصریح کرد: ثبت رخدادهای مهم از چند نفر هم‌عصر با همان رخداد را تاریخ شفاهی گویند برای مثال رخداد تأسیس دفتر تبلیغات اسلامی را بررسی کنیم از حیث موضوع و با نقل شفاهیات افراد مؤثر تبدیل می‌شود معیار تاریخ شفاهی.
رئیس بنیاد تاریخ انقلاب اسلامی گفت: تاریخ شفاهی یعنی تاریخی که مستند به شفاهیات است، در جامعه ما بیشتر تاریخ شفاهی احتیاج به کار دارد و اگر ما بخواهیم به روش تاریخ شفاهی بهتر برسیم، باید تجربه‌ها موجود به‌نقد و بررسی گذاشته شود.
وی افزود: متخصص در این زمینه نه در ایران و نه در غرب وجود ندارد، اما اگر یک روزی ما بخواهیم به این مسئله برسیم، باید کتب تاریخ شفاهی و نویسندگان را به‌نقد محققان بگذاریم تا از تجربه‌های جمع شده سرمایه‌هایی جمع کنیم.
حجت‌الاسلام والمسلمین معادی خواه اظهار داشت: یک ضعفی که در کشور ما وجود دارد این است که ما تجربه‌های خود را جمع‌آوری نمی‌کنیم و نهادهایی که درزمینهٔ ثبت شفاهیات فعالیت می‌کنند آر تجربه‌ها گذشته استفاده نمی‌کنند.
وی اضافه کرد: به نظر من چیزهایی به‌عنوان تاریخ شفاهی بیرون آمده که بیشتر به طنز شبیه است، از غبار تا باران یک کار جدیدی است امام افرادی که به ثبت خاطرات پرداختند به امور تاریخ شفاهی ماهر و خبره نبودند.
رئیس بنیاد تاریخ انقلاب اسلامی ابراز داشت: برخی جلسات مهم در انقلاب بوده که ما حتی یک امر مستند از آن رخداد نداریم و هیچ بازمانده‌ای از آن رخداد امروز در بین باقی نمانده است، اما می‌شود که با قرائن از راویان پرسیده شود که نقل خاطرات و وقایع از چه کسی است.
وی افزود: اگر به کتاب‌های تاریخ شفاهی مراجعه کنیم فقط نام افراد مهم در رخدادها ذکرشده و متأسفانه دیگر افراد حاضر در رخداد این کتب ذکر نشده است.
حجت‌الاسلام والمسلمین معادی خواه گفت: اگر این تجربه یعنی مستندسازی تاریخ شفاهی در کتب تاریخ شفاهی به نویسندگان جدید ارائه شود و به فرهنگ تبدیل شود تعارض‌ها و تناقض‌ها در تاریخ کنار خواهد رفت.
وی ادامه داد: همه‌کسانی که درباره روزهای نخست مبارزه با شاه نوشته‌اند می‌گویند که شاه پاسخ امام خمینی(ره) را نداده و به ایشان بی‌اعتنایی کرده است و این‌یک غلط فوق مشهور است ولی با بررسی وقایع متوجه می‌شویم که علل تأخیر پاسخ شاه به امام خمینی(ره) این بود که نامه را به نخست‌وزیر ارجاع داد تا با جامعه روحانیت درگیر نشود و این فرافکنی شاه بود که سبب تأخیر پاسخ به امام خمینی(ره) شده بود.
رئیس بنیاد تاریخ انقلاب اسلامی خاطرنشان کرد: متأسفانه ما که تجربه سلسله اسناد را در روایات داریم ولی در نوشتن تاریخ این مسئله را رعایت نکردیم و ضربه‌های فراوانی به اسناد تاریخ شفاهی واردشده است.
وی افزود: نمی‌توانیم بگوییم که نبوغ و سلیقه سبب می‌شود تا تاریخ شفاهی بهتر نگارش شود زیرا ثبت تاریخ شفاهی یک کارنو و جدیدی است و نیاز به تجربه دارد و البته این نمی‌تواند عذری برای ما باشد که بگوییم تاکنون کار خوبی نداشته‌ایم و باید از 20 سال گذشته بر مبنای تجربیات شروع می‌کردیم.
حجت‌الاسلام‌والمسلمین معادی خواه بیان کرد: تاریخ اسلام با تاریخ شفاهی شروع‌شده است، طبری، ابن اثیر، ابن حشام، ابن اسحاق و افراد دیگر به دلیل فاجعه تعطیل قلم با چند واسطه از روایات شروع به نوشتن کردند و ازاین‌جهت تاریخ اسلام شفاهی است.
وی گفت: آنچه درگذشته از قبیل تراجم، حدیث و تاریخ صورت گرفته با سلسله اسناد انجام‌شده که البته دارای نقص‌هایی نیز بوده و ما باید در عصر فعلی از این تجربیات استفاده کنیم.
رئیس بنیاد تاریخ انقلاب اسلامی خاطرنشان کرد: ضعف‌ها در تاریخ‌نگاری انقلاب مشترک است و بدترین‌ها را می‌توان معرفی کرد؛ اما انتخاب آثار فاخر از این میان سخت است.
وی افزود: رسماً در جمهوری اسلامی تاریخ را امنیتی کرده‌ایم و این مسئله به امری طنز تبدیل شده و نباید نهادهای فرهنگی و تاریخ‌نگار متهم به مسائل امنیتی شوند، زیرا مخالفان ما هر جا که به فایده‌شان باشند از تاریخ استفاده می‌کنند.
حجت‌الاسلام‌والمسلمین معادی خواه گفت: روز اول تأسیس بنیاد تاریخ دو مشکل اساسی موردتوجه بود نخست داشتن اطلاعات قابل‌قبول و اینکه امروز بنیاد تاریخ در برزخ تعطیل شدن است و ما فقط نگذاشته‌ایم که این بنیاد تعطیل شود، دوم اینکه روش‌شناسی.
وی افزود: خاطره‌ای که درباره تأسیس حوزه علمیه قم گفته شده از دو نفر بیان‌شده، مرحوم آقای اراکی و میرزا خلیل کمره ای؛ خاطره ثبت‌شده از مرحوم اراکی بهتر از میرزا خلیل کمره ای بوده و این در حالی است که میرزا خلیل کمره ای خود مورخ و تاریخ‌دان بود.
وی در پایان گفت: آنچه مهم است در بیان خاطرات شفاهی و ثبت رخدادها تعلق عاطفی گوینده است و رمز موفقیت مرحوم اراکی در بیان خاطره تأسیس حوزه علمیه قم این بوده است؛ من خودم بارها دیدم که افرادی در جلساتی بودند، ولی در بیان خاطره انگار اصلاً در جلسه حضور نداشتند و این‌ها همه به تعلقات عاطفی برمی‌گردد.
